Annelotte Hendriksen is docent bewegingsonderwijs bij het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest en kartrekker van de Pilotgroep Formatief Handelen in V3a. Ze blikt terug op het trainingstraject formatief handelen dat Risbo in schooljaar 2023/2024 op haar school heeft uitgevoerd. Ze vertelt enthousiast wat voor effect dit heeft op zowel studenten als docenten.
Waarom zijn jullie dit traject gaan doen, Annelotte?
“Mijn eigen sectie werkt al een paar jaar met formatief handelen: in coronatijd wilden we af van die cijfers en toen hebben we het roer omgegooid, op zoek naar een manier om beter en leuker les te geven. Juist in het bewegingsonderwijs zijn de fysieke -en niveauverschillen groot en is het oneerlijk om daar cijfers op te baseren. Door formatief handelen kunnen we beter differentiëren en staat ook de ontwikkeling centraal, niet per se het eindresultaat.”
Werkt de hele school al op basis van formatief handelen?
“Nee, dat loopt nog erg uiteen: Er is elk jaar een ontwikkelgroep van docenten die training krijgt en zo verspreiden we langzaam de inzichten en vaardigheden. Ik denk overigens dat sommige docenten onbewust al veel toepassen, zonder dat ze dit zo noemen.”
Wat is een belangrijk inzicht dat je hebt opgedaan tijdens het traject?
“Dat formatief handelen geen grote verandering hoeft te zijn. Je hoeft niet alles om te gooien, ook met kleine aanpassingen kun je een wezenlijk verschil maken. En leerlingen zijn veel creatiever dan ik dacht! Ze komen met leuke en verfrissende inzichten.”
Merk je echt effect als je formatief handelen toepast?
“Ja zeker. Ik geef de leerlingen meer vrijheid, met kaders, waardoor er veel meer uit hen zelf komt. Ze zijn dus meer betrokken bij de les en zien het nut er ook meer van. Het komt immers uit henzelf.” Het gaat om hun eigen ontwikkeling/ leerproces, dus voor iedereen uitdagend!
"Formatief handelen hoeft geen grote verandering te zijn. Je hoeft echt niet alles om te gooien, ook met kleine aanpassingen kan je een wezenlijk verschil maken."
Annelotte Hendriksen
Docent bewegingsonderwijs en kartrekker Pilotgroep Formatief Handelen op het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest
Dus het vergroot het eigenaarschap?
“Absoluut, maar ze moeten dus ook echt zelf aan de slag, zelf nadenken en krijgen niet alles maar aangereikt. Dat is soms wennen voor ze: ‘maar u geeft toch les?’ hoor je dan, haha. Het mooie is dat ze ook veel oplossingsgerichter worden.”
Kun je een voorbeeld geven?
“Bijvoorbeeld bij een les basketbal begin ik niet met alles regels uit te leggen. Ik wil ze zelf ervaren en na laten denken wat ze nodig hebben om tot een goed spel te komen.. Je ziet dat de leerlingen daar anders en proactiever op reageren en dan zelf de oefening vormgeven en uitvoeren. Ik heb dus niets veranderd aan de sport of de materialen, maar binnen een kader wel meer vrijheid gegeven. Dat werkt heel goed.”
Hoe is dat voor de docenten die hiermee leren werken?
“Die moeten ook wennen. Zij moeten in feite minder doen en voor hun gevoel de regie loslaten. Dat is soms spannend. Als je alles zelf blijft doen, blijft zenden, lijkt dat misschien makkelijk en veilig. Het werkt alleen maar op korte termijn, het blijft niet hangen.”
Het zweet moet op de juiste rug?
“Precies. Het vergroot de motivatie en zelfregulatie van de leerlingen en maakt ze meer betrokken bij de les.”
Zou je andere scholen aanraden om met Risbo aan de slag te gaan met formatief handelen?
“Ja zeker. De bijeenkomsten worden op een hele leuke manier gegeven met veel herkenbare situaties waarop wordt ingespeeld. Je krijgt direct praktische tips en werkvormen mee voor in de les. Joost en Celine bieden maatwerk aan voor de school, maar ook individueel voor docenten. Het contact tussendoor is fijn en de lesbezoeken zijn zeer waardevol!”
