Risbo organiseert regelmatig praktische workshops over specifieke onderwijsvraagstukken voor instellingen in het voortgezet en hoger onderwijs. Joost Maarschalkerweerd, trainer en adviseur bij Risbo, is betrokken bij verschillende trajecten en trainingen. Hij vertelt gepassioneerd over de verschillen en overeenkomsten tussen voortgezet en hoger onderwijs, en over de uitdagingen rondom formatief onderwijs.
“Kijk, elke opdracht die Risbo aanneemt, benaderen we op maat: passend bij de context. Ons werk binnen het voortgezet onderwijs doen we dus ook op die manier: de context van een tweetalig lyceum is bijvoorbeeld echt wel anders dan die van een MAVO. En de wereld van het voortgezet onderwijs is ook duidelijk een andere dan die van de universiteit.”
Waar zit het verschil?
“In het wetenschappelijk onderwijs krijgen we bijvoorbeeld vaker kritische vragen over de theorie, en of iets wel ‘bewezen’ is. In het voortgezet onderwijs zullen de vragen of reacties eerder te maken hebben met haalbaarheid en toepasbaarheid, gezien de hoge werkdruk en vaak bijbehorende emoties. Aan de andere kant zijn de uitdagingen didactisch gezien echt niet zo verschillend: hoe zorg je voor meer interactie in je lessen, of meer motivatie en eigenaarschap bij je leerlingen, hoe kunnen we beter differentiëren en hoe ontwikkel je een meer formatief curriculum? Allemaal vragen die we zowel in het VO als WO helpen beantwoorden en realiseren.”
Hoe ga je als trainer en adviseur om met die verschillen?
“Het is wat mij betreft erg belangrijk dat je een beetje weet hoe de wereld van het voortgezet onderwijs in elkaar steekt en wat er speelt. Een trainer of adviseur kan ontzettend veel weten en veel ervaring hebben, en een dijk van een workshop geven, maar je hebt ook een bepaalde dosis (zelf)relativeringsvermogen, improvisatie en humor nodig om goed contact te maken en aan te voelen wat, wanneer haalbaar en toepasbaar is.”
Vertel eens wat meer over formatief onderwijs?
“We komen uit decennia waarin summatief toetsen de norm was: een curriculum is dan ingericht met een toets aan het eind van het programma. De focus ligt daarbij op resultaat. Bij formatief onderwijs ligt de nadruk veel meer op groei, en werk je met kleinere, tussentijdse toetsjes om te zien of je op de juiste route zit. Dat vraagt een heel ander gedrag en werkwijze van de docent – maar ook van de studenten. Wat wij vanuit Risbo doen is die rugzak van de docent vullen met ideeën, tools en tips zodat hij of zij de leerlingen antwoord kan laten geven op drie hoofdvragen: Waar werk ik naar toe? Hoe sta ik er nu voor? En wat wordt mijn volgende stap?”
En, is die manier van werken aangetoond effectief?
“Jazeker. Risbo werkt natuurlijk binnen de wetenschappelijke context van de universiteit, en de inzichten en theorie die we gebruiken zijn zoals dat heet ‘research informed’. Wat formatief handelen betreft baseer ik me onder meer op Dylan William, een absolute (wetenschappelijke) autoriteit op dit vlak.“
Wat doet formatief handelen en evalueren met de dynamiek in de klas?
“Die verandert zeker! Het is wel cruciaal dat docent en leerlingen dezelfde taal spreken, en dezelfde verwachtingen hebben.”
"Als leerling en docent niet dezelfde taal spreken als ze het over het onderwijs hebben, hoe kun je dan effectief en impactvol onderwijs geven?"
Wat bedoel je daar precies mee?
“Wij stellen in onze workshops altijd de vraag “wat is een goede leerling?” Als je docenten vraagt naar wat zij denken dat het antwoord van de leerlingen is op die vraag, dan komen er 9 van de 10 keer verschillende dingen uit. En dat klinkt onbenullig, maar als leerling en docent niet dezelfde taal spreken als ze het over het onderwijs hebben, hoe kun je dan effectief en impactvol onderwijs geven? Zo’n gesprek vormt vaak de start van een training in formatief handelen.”
Wat is de impact van jullie trainingen?
“Onze kracht ligt in het maatwerk dat we leveren en het feit dat onze trainingen zo zijn ingericht dat docenten er echt direct de dag daarna mee aan de slag kunnen. Maar ik vind het belangrijk dat mensen zich ook realiseren dat er nog andere factoren meespelen in het slagen van zo’n werkvorm: als een docent bijvoorbeeld het klassenmanagement onvoldoende beheerst, dan wordt het lastig om een nieuwe werkvorm te introduceren, en is de impact van je training minimaal. We combineren trainingen dus bij voorkeur ook met lesbezoeken, om goed aan te vullen wat voor wie het beste werkt en nodig is. Een goed professionaliseringstraject kan in feite niet zonder dat kijkje in de keuken van de docent.“
- Meer informatie
Ben je geïnteresseerd in een training of adviestraject, bijvoorbeeld op het gebied van formatief handelen of een specifieke werkvorm, of wil je een didactische training (voor een studiedag?) organiseren? We denken graag met je mee! Neem contact op met Joost of stuur een algemene mail via de contactpagina.